System odpornościowy, nazywany również systemem immunologicznym, to złożony układ, który chroni nasz organizm przed różnego rodzaju zagrożeniami, takimi jak wirusy, bakterie czy grzyby. Jego głównym zadaniem jest utrzymanie równowagi wewnętrznej (homeostazy) i ochrona przed infekcjami. Aby spełnić swoją rolę, musi on rozpoznawać, eliminować i zapamiętywać różne szkodliwe czynniki. W poniższym artykule przyjrzymy się bliżej, jak działają nasze naturalne mechanizmy obronne.
Podstawowe elementy systemu odpornościowego
System odpornościowy składa się z wielu elementów, które można podzielić na barierę mechaniczną, biologiczną i chemiczną. Bariery te stanowią pierwszą linię obrony przed patogenami.
- Bariera mechaniczna obejmuje skórę i błony śluzowe, które fizycznie oddzielają organizm od środowiska zewnętrznego.
- Bariera biologiczna dotyczy zarówno mikroorganizmów żyjących na naszej skórze i błonach śluzowych, jak i komórek organizmu odpowiedzialnych za zwalczanie patogenów.
- Bariera chemiczna to substancje wydzielane przez organizm, takie jak łzy czy kwas żołądkowy, które mają właściwości przeciwbakteryjne.
Odporność wrodzona a odporność nabyta
Odporność wrodzona jest to naturalna zdolność organizmu do obrony przed infekcjami. Jest ona obecna od chwili urodzenia i nie wymaga wcześniejszego kontaktu systemu immunologicznego z patogenem. Obejmuje m.in.:
- Komórki naturalne (NK), które są zdolne do niszczenia zainfekowanych komórek bez konieczności wcześniejszego rozpoznania konkretnego patogenu.
- Fagocyty, takie jak neutrofile i makrofagi, które pochłaniają i niszczą bakterie oraz inne patogeny.
- Cytokiny, czyli substancje białkowe o działaniu immunomodulacyjnym, które wzmacniają lub hamują odpowiedź immunologiczną.
Z kolei odporność nabyta rozwija się w wyniku kontaktu z patogenami lub szczepionkami. W przeciwieństwie do odporności wrodzonej, jest ona specyficzna dla danego patogenu i może utrzymywać się przez długi czas.